Tarihin en büyük kahramanlık destanının yazıldığı gün

Bizzat yönettiği Dumlupınar’daki meydan muharebesinde kahraman Mehmetçik, Yunan birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş deresi yolunun iki yanında tamamen sarıp imha etti. Kızıltaş deresi bölgesinde açık kalan alandan birtakım Yunan birlikleri, General Trikopis, General Diyenis ve birçok Yunan komutanı teslim oldu.

Yunan general 8 yıl sonra Büyük Trruzu anlattı

Yunan Ordularının Başkumandanı Trikopis, “Birçok bataryamız ateş açmak vaziyetine geldikten bir dakika sonra iskat (düşürülüyor) ve tahrip ediliyordu.”

Trikopis, 26 Ağustos’ta başlayan Büyük Trruz’un dördüncü gününü şöyle anlatıyor:

“Vakit geçtikçe muharebe daha büyük bir şiddet kesbediyordu. Düşmanın iyi tarassut alâtına malik (gözlem aletlerine sahip) olması, topçusunun endahtını (atışını) çok isabetli icra ettiriyordu. Birçok yüksek mevkilerimiz iki mütekabil istikametten topçu ateşine maruz kalıyordu. Bu ise mezkûr mevkileri işgal edenlerin bir cenahtan başkasına ve başkasından berikine tebdili mevki etmelerine sebebiyet veriyor. Birçok bataryalarımız ateş açmak vaziyetine geldikten bir dakika sonra iskât ve tahrip ediliyordu. Vesait-i nakliye ve arabalar büyük tahribata uğruyordu. Askerler ise düşman topçusunun ateşi altında eziliyordu.”

Trikopis sözlerini şöyle sürdürüyor:

“13’üncü fırka kumandanı buyruğu altındaki kuvvetlere “Ateş ve ileri” buyruğunu verdiği zaman efrat, nahak yere kurban edilmekte olduklarını ve artık harp etmeye mecalleri kalmadığını bağırarak emre ademi itt gösteriyorlardı ve zabıttan aleyhine küfürler savuruyorlardı. Aynı vakitte borazan hiçbir emir almamış iken efradın teşviki üzerine “Ateş kes” buyruğunu çalmıştı. Ben o zaman ileri atılarak askerlerin beni takip etmelerini teklif ettim ve zirveye çıkmak için efradın başına geçtiğimi söyledim. Bu teklifim de efradın ittsizliğiyle karşılandı.”

2 Eylül’de beyaz bayrak

Türk birlikleriyle, Yunan birlikleri arasında 30 Ağustos’tan sonra da devam eden savaş sırasında iletişim de sürdü. Çünkü Yunan askerleri artık savaşmak istemediklerini söylerken, kâfi cephaneleri de kalmamıştı.

Bunun üzerine 2 Eylül’de st 17.50’de Zep Deresi civarında 4 Yunan subayı ve silahsız 10 Yunan askeri ellerinde beyaz mendil sallayarak geldi. St 18.15’i gösterirken 2 general, 100 civarında subay ve 12 bin asker teslim olduklarını bildirdi.

General Tsikopis ordunun teslim olma isteğini ise şöyle anlattı:

“2’nci Kolordu erkanı harbiye reisi, hiçbir ferdin harbetmek istemediğini ve efradın zabitanı tehdit etmekle olduklarını söyledi. O zaman askerleri sattı harbe getirmek konusuna ikna etmeye tekrar çalıştım. Buna karşılık efrat derhal ateşin kesilmesini istedi. Bu türlü bir vaziyet ve her türlü mütalnın artık mümkün olmadığına dair zabitanın müttefik fikri karşısında kalarak 1155 rakımlı doruğa üzerine beyaz bayrak çekilmesini kabul ettim.”

Mustafa Kemal Atatürk: Bu milletin bir ferdi olmaktan en büyük sdeti hissediyorum

Gazi Mustafa Kemal Atatürk de Atatürk, Büyük Trruz’un çabucak ardından TBMM’yi bilgilendirmek için 4 Eylül 1922 tarihinde yaptığı konuşmada Büyük Trruz hakkında şu sözleri kullanmıştı:

“Bu harekât başlamadan önce, yani en son gün başta buluna zevat ile birbirimize dedik ki; ‘Trruz edeceğiz, bilâfâsıla (aralıksız) takip edeceğiz ve düşmanı imha ederek, nihayet behemehal muvaffak olacağız.’ Bu kante sahip olmayanlar da vardı. Bu kante sahip olmayanlar değil, ordumuzun yerinden kımıldayamayacağını ve trruz kabiliyetinden yoksun olduğunu zehabına kapılan birtakım kimseler de vardı, tahminen de bu zehap ve bu sözlerin söylem edilmiş olması düşmanlarımızı çok ümitlendirdi. Bu prestijle o sözler tahminen de isabet oldu. Bugün tahakkuk eden sonucun tarihimize kuvvetle şerefbahş (şeref veren) olmasına delalet etmiş olduklarından ötürü onlara da ayrıyeten teşekkür etmek lazım gelir.

Bu Anadolu zaferi tarih arasında bir millet tarafından tamamen benimsenen bir fikrin ne kadar kadir ve ne kadar muhyi (dirilten, canlandıran) bir kuvvet olduğunun en hoş bir misali olarak kalacaktır. Milletimiz tek bir adam gibi, gösterdiği sarsılmaz vahdet ve çaba sayesinde bu muvaffakiyeti ihraz (başarı kazanmıştır) etmiştir. Bu hareketi yapan bir ordunun babalarından ve analarından ibaret olan milletimiz bütün cihana karşı en yüksek mevkii hürmeti ve mevkii izzeti kazanmıştır. Milletimizin bununla biperva iftihar edebilir. Bu en kuvvetli şeraitle hakkıdır ve ben bu türlü bir milletin aziz bir ferdi olmaktan en büyük sdeti hissediyorum.”