Proje okullarında neden protestolar düzenleniyor, MEB ve eğitimciler ne diyor?

Berza Şimşek, Merve Kara-Kaşka
BBC Türkçe

Proje okulları olarak bilinen Türkiye’nin en başarılı birtakım liselerinde öğretmen atamalarına karşı protestolar devam ediyor.

Eğitim ve Bilim İşçileri Sendikası (Eğitim Sen), yüzlerce nitelikli ve tecrübeli öğretmenin atanamadığını, bunun da eğitimin kalitesini etkilediğini savundu.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) atamaların görev mühleti dolan ve proje okullarında norm fazlası durumda olan öğretmenleri etkilediğini söyledi.

Bakan Yusuf Tekin Türkiye genelinde 38 bin öğretmenin görev mühletinin dolduğunu ve yüzde 80’inin görev mühletinin uzatıldığını belirtti.

Haberin başlığını atlayın ve okumaya devam edin

14 Nisan’da basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Tekin, yaklaşık altı bin öğretmenin görev mühletinin uzatılmadığını söyledi.

İstanbul Valiliği’ne göre bu öğretmenlerin 1471’i kentteki proje okullarında çalışıyordu.

Eğitim Sen atamalarda kriterlerin şeffaf olmamasını eleştirdi.

BBC Türkçe’ye konuşan bazı proje okulu öğretmenleri atanmayanlar arasında Eğitim Bir Sen ve Eğitim Sen dahil farklı sendikalardan öğretmenler olduğunu ve kriterlerin neler olduğunu bilmediklerini belirtti.

Bakan Tekin, “Süresi uzatılmayan arasında 40 yıldır aynı okulda çalışanlar var, pekala bu okullarda diğer öğretmenlerimizin görev hakkı yok mu? Biz öbür ülkeden öğretmen getirmiyoruz, çalışkanlıklarıyla, performanslarıyla, öğrenci bağlantısıyla ön plana çıkmış arkadaşlarımızı getiriyoruz” dedi.

“Bu okullarda eğitimi sekteye sokacak herhangi bir aksiyonun içinde olamayız”diye ekledi.

Tekin, 20’ye yakın okulda gerçekleştiğini söylediği protestoları çoğunlukla mezun dernekleri tarafından organize edilen “siyasi emelli manipülasyon çabası” olarak nitelendirdi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, öğretmenlerin açığa alınması yahut işten çıkarılmasının söylediği söz edilen olmadığı kaydedildi.

Bakanlık tarafından öğretmenlere 10 okul tercih hakkı tanındığı, herhangi bir okula yerleşemeyenlerin de “ihtiyaç duyulan eğitim kurumlarına hizmet puanı üstünlüğüne göre yerleştirilecekleri” kaydedildi.

BBC Türkçe proje okullarında yaşanan atama tartışmalarını araştırdı.

‘Atandık ama neye göre bilmiyoruz’

MEB, proje okulları için bu yıl öğretmen atama ve yönetici görevlendirme sonuçlarını 8 Nisan’da yayımladı.

Atama sonuçlarının yayımlanmasının akabinde Eğitim Sen yüzlerce öğretmenin görev yaptığı okula atanmadığını açıkladı.

Eğitim Sen’in BBC Türkçe’yle paylaştığı verilere göre, çalıştığı okula ataması yapılmayan öğretmen sayıları, Ankara’da 33 lisede 366; Bursa’da 166; İzmir Atatürk lisesinde 50 civarında.

Türkiye genelinde İstanbul, Ankara, İzmir ve Muğla dahil kimi kentlerdeki okullarda eylemler devam ediyor.

Eğitim Sen Genel Başkanı Kemal Irmak 11 Nisan’da yaptığı basın açıklamasında, proje okulu atamalarının “keyfi yapıldığını” savundu:

“Atamalarda; mesleksel kıdem, hizmet müddeti, akademik yeterlilik ve performans benzeri objektif kriterlerin olmaması, bu uygulamaların keyfiliğini gözler önüne sermektedir” dedi.

MEB tarafından yapılan yazılı açıklamada, atamaların görev mühleti dolan ve proje okullarında norm fazlası durumda olan öğretmenleri etkilediği belirtildi.

“Yıllardır aynı yöntemden yapılan bir işin yalnızca denk gelmesinden ötürü ülkedeki siyasi gelişmelere bağlamak, eğitim ailesine haksızlıktır” sözleri kullanıldı.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Eğitim Sen Yükseköğretim ve Eğitim Sekreteri Evrim Gülez, yeniden atanma isteyen lakin atanmayan öğretmenler “fazla ise bu okullara atama yapılmamış olması gerekirdi. Lakin onlarca öğretmen atandı” dedi.

Proje okullarında söylediği söz edilen öğretmenlerin görev müddetleri ortalama 15 yılın üzerindeyken, 2020 yılında yürürlüğe giren mevcut yönetmelikle bu süre 4+4 olmak üzere toplamda 8 yıl ile sonlandırılmıştı.

Gülez’e göre, “Atamalarda mesleksel kıdem, hizmet müddeti, akademik yeterlilik ve performans benzeri objektif kriterlerin olmaması, bu uygulamanın keyfiliğini gözler önüne sermektedir”.

“Bu uygulamalar, kamu yönetimi unsurlarına, hukuka ve kamu faydasına açıkça karşıttır. Bir an önce yapılan bu atamalar iptal edilmeli” diyor.

BBC Türkçe’ye konuşan iki farklı ilden üç proje okulu öğretmeni, okullarında atanmayan öğretmenler arasında Eğitim Bir Sen ve Eğitim Sen dahil farklı sendikalardan olan ve hiçbir sendikaya üye olmayanların da olduğunu belirtti.

İsimlerinin ve görev yerlerinin açıklanmasını istemeyen öğretmenler atanma kriterlerinin neler olduğunu bilmediklerini söyledi.

Öğretmenlerden biri, “Atandık ama neye göre atandık doğrusu biz de bilmiyoruz” dedi.

İstanbul’da 1471 öğretmenin görev müddeti uzatılmadı

Sosyal medyada #ÖğretmenimeDokunma ve #LisemeDokunma etiketleriyle Kadıköy Anadolu Lisesi, Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi, Beşiktaş Anadolu Lisesi, Vefa Lisesi’nin de aralarında olduğu çeşitli liselerde öğretmenlerinin görev yeri değişikliğine tepki olarak öğrencilerin protesto gösterisine ilişkin görüntüler paylaşılıyor.

İstanbul Valiliği, 14 Nisan’da yaptığı yazılı açıklamada 8 bin 380 öğretmenin proje eğitimlerine atandığını söyledi.

Bu, İstanbul’daki mevcut toplam öğretmen kadrosunun yaklaşık yüzde 1’ini, proje okullarının öğretmen kadrosunun ise yüzde 10’unu oluşturuyor.

Valilik, bu okullarda görev yaptıktan sonra herhangi bir tercihine yerleştirilmeyen öğretmen sayısını 1471 olarak açıkladı.

İdare bunun münasebetini, görev müddetinin dolması yahut öğretmenlerin tercihlerine bağlı olarak atamalarının gerçekleşmemesi olarak gösterdi.

Buna göre, ilgili öğretmenler yeni okullarına, kent ve ilçe içerisinde tercihleri doğrultusunda branşlarında ihtiyaç duyulan eğitim kurumlarına hizmet puanı üstünlüğüne göre yerleştirilecek.

Valilik, öğretmenlerin “herhangi bir mağduriyetlerinin” söylediği söz edilen olmadığını da vurguladı.

“Ataması bu okullara yeniden yapılmayan öğretmenler de norm takım fazlası olarak tekrar tayin istemek zorunda kalacaklar. İstemedikleri halde kent ve ilçe içinde resen atanmayla karşı karşıya kalacaklar.”

“Herhangi bir okula atanamamaları durumunda Kent ve İlçe MEM’lerde [Milli Eğitim Müdürlükleri] depo öğretmen olarak çalışacaklar. Kurdukları sistemleri bozulacak, bunların aileleri, çocukları, kendilerine kurdukları bir hayat formu vardı. Bu keyfi atamalarla bunların hepsi bozulacak” diye ekliyor.

Öğrenciler ne düşünüyor?

Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi 2018 mezunu gazeteci Hikaye Bayar BBC Türkçe’ye, 11 Nisan Cuma günü öğrencilerin daveti üzerine mezunlar olarak takviyeye gittiklerini söyledi.

Okulun bahçesini dolduracak şekilde 200-300 öğrencinin toplandığını söyleyen Bayar, şunları aktardı:

“Öğrenciler bir gecede önlerine çıkan hocalarının görev yerleri değişikliği kararına karşı epey tepkililer.

“Hocaları yıllardır bu okula emek vermiş insanlar. Öğrencinin çıkarını düşünen hocalar ve öğrenciler bu sebeple hocalarıyla bir dayanışma içerisinde bulunmak istiyorlar.”

Bayar, öğrencilerin derslere girmeyip okul bahçesinde oturarak, ‘Yaşasın Öğrenci Dayanışması’, ‘Susma Sustukça Sıra Sana Gelecek’ benzeri sloganlar atarak hocalarına destek verdiklerini, bir yandan da görev yerleri değiştirilen hocalarının isimlerini söylediklerini aktarıyor.

Bayar’ın sözlerine göre, öğrenciler yüksek puanlarla girdikleri okuldaki “değerli hocaların” gitmesine, üniversite imtihanlarındaki muvaffakiyetlerini etkileyeceği için de tepki gösteriyor.

Öğrenciler, “Bu hocalarımıza olduğu kadar bize de yapılan bir haksızlık” diyor.

Öğrenciler mezunlarla buluşmak için daha sonra okul yakınındaki Yahya Kemal Beyatlı Parkı’na gittiler.

Bayar, “Bu parkta da mezun öğrencilerle birlikte bir forum düzenlendi. Ne yapılmak isteniyor? Diğer okullardaki arkadaşlarımızla nasıl irtibata geçebiliriz? Bunu nasıl daha sürdürülebilir bir hale getirebiliriz? Bunu konuştular” diyor.

Bayar, Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi’nde görev yeri değiştirilen 15 öğretmenin 6’sının Eğitim Sen’li olduğunu belirtti.

BBC Türkçe, bu iddiayı bağımsız kaynaklardan doğrulayamadı.

MEB tarafından yapılan yazılı açıklamada, atamaların sendikalarla bağlı olduğu iddiaları reddedildi.

“İddia edildiği benzeri bir ya da iki sendikanın üyeleri atandığı doğru değildir” diyen Bakanlık, proje okullarındaki tüm sendikalı öğretmen oranlarında değişimin artı ya da eksi yüzde 3 oranında gerçekleştiğini belirtti.

“Bunun yanında proje okullarında görev yapan öğretmenlerden hiçbir sendikaya bağlı olmayan öğretmen oranı yüzde 18,6’dır” diye ekledi.

Proje okulu nedir, atamalar neden tartışılıyor?

Resmi ismi Özel Proje ve Program Uygulayan Okullar olan proje okullar 2014 yılında yürürlüğe girmişti.

Ulusal ya da uluslararası proje yürüten okul ve kurumlar “proje okulu” olarak isimlendiriliyor.

Okullar yurt içi ya da yurt dışında, yerli ya da yabancı kurum ve kuruluşlarla iş birliği mutabakatı çerçevesinde kurulabiliyor.

Proje okullar dokumadan spora ve bilişime farklı alanlarda uzmanlaşma sağlayabiliyor.

Proje okullarında çalışan öğretmenlerin görev mühleti daha önce ortalama 15 yılı geçebiliyorken, 2020 yılındaki mevzuat değişikliğiyle süre 4 artı 4 olmak üzere sekiz yıl ile sınırlandı.

Eğitim Sen, proje okulları uygulamasına ilk günden itibaren karşı çıktığını fakat taleplerinin karşılıksız kaldığını söylüyor.

Evrim Gülez, atama yetkilerinin tamamen Bakanlık onayına bağlandığı mevcut sistemin liyakati “tamamen”ortadan kaldırdığını; öğretmen ve yönetici atamalarını “siyasal ve sendikal yakınlık zeminine” indirgediğini savunuyor.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Eğitim Sen Sekreteri Gülez, atamaların dört artı dört biçimine yapılmasının eğitim sürekliliğinin olumsuz etkileyeceğini savunuyor:

“Öğretmenlerin ilk 4 yılın sonunda yeniden okullarına atanmamış olması eğitimciler açısından bir sorun olduğu kadar öğrenciler eğitimin sürekliliği ve niteliği açısından da bir sorun.

“Yıl bitmeden okullarda bu kadar ağır bir öğretmen sirkülasyonu öğrencilerin psikolojisini, derse olan bağlılığını, eğitime ve geleceğe olan inancını da sarsıyor.”

Eğitim Sen, proje okullarına öğretmen atamalarında sınav ve değerlendirme sisteminin getirilmesi ve 2015 öncesindeki düzenli imtihan sistemine geri dönülmesi davetinde bulunuyor.

Sendika ayrıyeten proje okullarına atamalar için farklı bir takvim belirlenmemesi gerektiğini savunuyor. Sürecin genel atama takvimine entegre edilmesini talep ediyor.