‘Trump ne yaptığını bilmeyen bir lider değil’

“Trump’ın mesajları beklediğimden çok farklı değil. Ama çok süratli geldi ve çok kapsamlı şeyler söylüyor ve yapmaya çalışıyor. Söylediklerini yapma konusunda da kararlılık gösteriyor. Bu çerçevede baktığımızda çok kutuplu dünya tertibinin bundan sonra yerleştiğini, Amerika’nın buna bir itirazı olmadığını, ama Amerika’nın bir süper güç olarak tahminen en büyük süper güç olma özelliği ile bu yeni dünya sisteminin içinde yerini alacağını ve bundan rahatsızlık duymadığını söylüyor gibi.

Öte yandan Birleşmiş Milletler sistemine dayalı dünya sistemini esasen Amerika bu kurallara dayalı düzen diyerek aslında bozmuş durumdaydı. Onun üzerine Trump’ın getirdiği şey bir düzensizlikten çok çok kutuplu dünya sisteminin nasıl işleyeceğine dair işaretler veriyor bize. Yani bu vilayetle de birebir Birleşmiş Milletler sisteminin getirdiği bir düzen olmayabilir ya da onun bir kısmı bu işin içinde olabilir ve diğer hususlarda da uluslararası hukuk devletlerin davranışlarına göre oldukça değişikliğe yatkın bir hukuk olduğuna göre bu alanlarda birtakım değişiklikler de beklemek mümkün. Çok kutuplu bir dünyada zati Birleşmiş Milletler benzeri bir örgüt iki kutuplu ya da tek kutuplu dünya tertibindeki benzeri motamot ayakta kalabilecek ve aynı tesirleri sağlayabilecek dersek tahminen de yanılmış oluruz. Zira kesinlikle çok kutuplu dünya nizamının sert tesirleri bu Birleşmiş Milletler benzeri kozmik bir örgütü ya da Avrupa Birliği’ni, NATO’yu bunları kesinlikle etkileyecektir.”

“Amerika açısından, Trump’ın söyledikleri açısından baktığımızda da bana sorarsanız çok patriotik, yurtsever ve kendi içinde dengeli şeyler söylüyor. Liberal çevrelerin göstermeye çalıştığı benzeri ne dediğini bilmeyen, mecnun bir adam değildi. Söylediklerinin hepsinde Amerika’nın çok önemli çıkarları var; Grönland’ı istiyor, Kanada’yı istiyor, Panama Kanalı’nı istedi, Çin’i Kanal üzerinde etkisizleştirince bundan vazgeçti, Rusya ile çok kapsamlı müzakere ettiklerine kuşku yok. Bunlar çok mantıklı.

Soğuk savaşın en zor krizleri vaktinde bile 1948 Berlin Krizi’nden 58 Berlin Krizi’ne, 60’daki U-2 Krizi’nden 62’deki Küba Füzeler Krizi’ne hepsinde Amerika ile Sovyetler Birliği düzenli olarak müzakere ederdi. Mesela Küba Füzeler Krizi dünyayı ilk defa ‘Eyvah, galiba bir nükleer savaşa giriyoruz, mahvolduk’ hissine yöneltirken aynı anda liderler birbirlerine mektup yazıyor, Dışişleri Bakanları düzenli olarak görüşmelere başlıyor ve perde arkasında da Kennedy’nin kabinedeki kardeşi Adalet Bakanı ile de Moskova’nın Washington’daki Büyükelçisi arasında ağır müzakereler oluyordu. Bu ağır müzakerelerin sonunda 3 hafta içinde Küba krizi aşıldı.

Biden idaresinin ve kendini Liberal diye tanımlayan bu kümelerin Rusya siyasetinin anlaşılabilir bir yanı yok. İdeolojik, ırkçı, garip bir şey. O denli bir ideoloji ki şöyle bir hal içindeler Avrupa ülkelerinin söylediklerine de baktığımızda; ‘Bunlar ebediyen durmaksızın Rusya ile savaşmak zorundalar. Bu türlü bir şey içinde tanımlıyorlar kendilerini ve Rusya ile müzakere edilmesini kendi davaları neyse o davaya ihanet benzeri görüyorlar. Yoksa Amerika’nın ve Trump’ın yaptıkları kendisi açısından pek mantıklı şeyler.”

“Bence Avrupalılar Amerika’ya kısa vadede karşı çıkamazlar fazlaca, Ukrayna’daki gidişatı da değiştiremezler. Bunu yapabilmeleri için Avrupa’daki bence bu liberal seçkinin ve onların oluşturduğu bu hükümetlerin tasfiyesi gerekiyor. Aslında Avrupa çok da kötü değil. Örneğin Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, buna biraz İspanya’yı da katalım, bu ülkeler yanlarına Türkiye’yi de alsalar, Rusya ile de yeni bir güvenlik sistemi müzakere etseler apayrı bir şey olur. Ama bunu yapabilmeleri için ilk önce liberal saçmalıklardan kurtulmalılar. Bunlar liberal falan değil, bir cins ırkçı, faşist, garip bir grup. Bunların bu ideolojik takıntılarından çıkmadan da Amerika’yı dengelemeleri, Rusya ile mantıklı bağ kurmaları, kendi içlerinde dengeli olmaları pek mümkün görünmüyor. Bundan Ötürü sahiden ne olacağını heyecanla bekliyorum. Laf çok ama iş yok.”

“Şimdi siz Turmp’a, Amerika’ya ‘Ukrayna’yı, Zelenskiy’i sattı’ diye kızıyorsunuz. Tamam, pekala siz alın o zaman. Ukrayna güya açık artırmaya çıkmış gibi. Buyurun siz alın, NATO’nun 5. hususunun müdafaasından faydalanmadan ne yapabiliyorsanız yapın. Zira Rusya’yı bu kadar tahrik ettiniz, bu kadar uğraştınız ve hala ‘Rusya’dan ucuz enerji alalım’ diyeni yok. Son vakitlerde haberler okuyorum; sahiden bu Liberal seçkin zekâ özürlü mü, jeopolitik özürlü mü bunu anlamakta zorlanıyorum. İkisi de olabilir. Saplantılı insanlar çok tehlikelidir.

Mesela Kuzey Akım-2 şirketini Amerikalı bir şirketin almasından bahsediyorlar. Ne hoş bir şey. Amerika bunlara bin bir türlü ekonomik kazık atıyor. O zaman orayı da Amerikalı bir şirket işletsin, Amerika ile Rusya anlaşsın, gaz oradan gelsin, o şirket karını bol bol eklesin, bunlara satsın falan… Yani Türkiye olarak biz bile ne hoş para kazanıyoruz, yani halka yansıyan bir tarafı yok tahminen ama Rusya’dan iskontolu petrol alıyoruz, bunu rafinerilerimizde akaryakıt, dizel vs. çeviriyoruz, sonra aynı Avrupa’ya bir-iki misline, para kazanacak şekilde satıyoruz. Yani akıl alır bir şey değil bunların yaptıkları. Hiçbiri de dönüp ‘Arkadaşlar biz bir yerlerde birtakım yanlışlar yaptık. Demek ki biz bu Rusya siyasetini gözden geçireceğiz’ demiyor.”

“Son dakikada akıllarına geliyor, Türkiye’yi toplantıya çağırıyorlar. Mlesef bizimkiler de gidiyorlar. Ama şöyle iyi; Yunanistan gibi, Kıbrıs Rumları benzeri sanki Avrupa Birliği babalarının çiftliğiymiş benzeri düşünen devletlere de bir mesaj oluyor bu. ‘Siz dış kapının dış mandalısınız. Avrupa Birliği’nde de bu türlü. Yarın işler bu raddeye geldiğinde Türkiye size dönüp ‘Nerede kalmıştık?’ falan diyecek. Bu çok kutuplu dünya nizamında ona göre davranın’ diyecek.”

“Ama bu Liberal Avrupa’dan benim bir beklentim yok. Hala NATO diyorlar. Bütün bunların olabilmesi için dünyanın geçirdiği transformasyona ayak uydurmanız lazım. Avrupa’yı bırakın bütününü yalnızca Almanya ve Rusya ağır bir ekonomik ilişkiler ağı geliştirsinler olağanüstü bir güç haline gelirler. Rusya’nın yeraltı kaynakları, teknolojisi; Almanya’nın parası, teknolojisi, buna Türkiye de katılır. Yüzyıllar boyunca bu coğrafyada birbiriyle daima savaşmış olan bu üç milletin oluşturacağı sinerji o denli az buz da olmaz. Ama gelin de anlatın bunlara.

Yeni seçilen ve şansölye olması beklenen Merz’in söyledikleri akıl almaz şeyler. Almanya’nın çıkarlarına da bir şey göremiyorum orada. Almanya’daki o işi takip eden arkadaşlar da ‘bu hükümet en fazla iki sene sarfiyat falan’ diyorlar. Starmer hükümeti de o denli. Al birini vur Merz hükümetine hesabı. Onlar da başka öyküler. Bir yandan Amerika’sız hiçbir şey yapamayacaklarının farkındalar. Zira İngiltere’de bir devlet var, ama devleti oluşturan temel kurumlarda ideolojik olarak Rusya düşmanlığı yapıyorlar.”

“Trump bu işi Çin ile de yatıştırmaya çalışacaktır. Ben askeri bir tırmanma şimdi görmüyorum. Biden yönetimi gibi, derin devletin uzantısı olan idareler benzeri bir askeri çatışmayı kışkırtacak şeyler yapacağını pek zannetmiyorum. Rusya’yı o mevzuda tam olarak yanına çekebileceğini de zannetmiyorum. Rusya’nın bir anda Trump’ın dediklerine kanarak Çin aykırısı bir siyasete sürüklenmesi ihtimali çok çok zayıf. Rusya’nın ticari ilişkileri bilhassa enerji satışı bu bölgeye olağanüstü sayılara ulaştı, ortalarındaki ticaret büyük, stratejik ilişkiler de o denli, ortada garip bir Avrupa var. Benim dediğim benzeri ayaklarının üzerinde duran, Rusya ile doğru dürüst konuşan, güvenlik çatısı ve ticari ilgilerinde Türkiye de yer alan bir Avrupa olsa o zaman Rusya açısından daha farklı şeyler konuşabiliriz. Ama şu anda Rusya’nın bu evrede Çin’i karşısına alacak Amerika ile bir mutabakata gitmesi bence zayıf ihtimal.

Öbür taraftan Trump’ın bu süreci askerileştirme ihtimali zayıf. Hatta ‘Hep bir arada Savunma harcamalarında falan indirimlere gidelim’ demesi bilhassa nükleer silahlar ile ilgili olarak bir detanta da götürebilir. Çin bu seçeneklerin tamamına hazır. Çinli uzmanların genel olarak söyledikleri şu; ‘Biz her cins rekabete hazırız. Bu rekabet tatlı bir ticari rekabet olabilir, yapan olabilir, içinde iş birliği alanları da vardır. Bu rekabet sert karakterli de olabilir. Yine içinde iş birliği alanları barındırabilir. Bu rekabet hasmane de olabilir. İçinde çok az iş birliği alanı barındırır. Ama sonuç itibariyle ticari bir rekabettir ve savaş manasına gelmez’ Kaldı ki Çin’in açıklamasında da gördük; ‘Biz her türlü rekabete varız’ diyorlar. Onlar diyor ki ‘Trump’ın Amerika’yı yeniden büyük yapmaya ziyadesiyle hakkı var. Biz de Çin’i yeniden büyük yapacağız. Türkiye de kendisini yeniden büyük yapsın’

“Ortadoğu’da hem Trump hem de Arap ülkeleri açısından birtakım çıkmazlar var. Trump açısından çıkmaz şu; aslında savaş istemiyor, mevcut savaşlar dursun istiyor, fakat öbür taraftan da İsrail’e tam destek vermesi lazım. İsrail’deki hükümet bir soykırım yapacak kadar cüretkâr bir hükümet. Bundan sonra yeni savaşlar da başlatabilir. Bunun yerine gelecek akıllı, uslu bir hükümet bulmak da mümkün değil artık. Bundan Ötürü bu Trump’ın siyasetlerindeki problemlerden birisi olacak. Hem İsrail’e destek vermek zorunda hem de barış ortamı sağlayacak.

Sadece Gazze değil, İran çelişkisi de var bu işin içinde. Mesela İran’ın ne kadar üzerine gideceklerini görmemiz lazım. Arap devletleri açısından da sorun şu; bunlar aslında büyük ölçüde Abraham Mutabakatları çerçevesinde İsrail ile mutabakata, uzlaşmaya razılar. Bunu Mahmud Abbas idaresine de kabul ettirebilirler.

Fakat bu Hamas problemi ne olacak? Aynı vakitte Arap devletleri de Hamas’ı sevmiyor, istemiyor. Zira Hamas da onları sevmiyor, istemiyor. Daima olarak Körfez monarşileri aleyhine, Mısır’daki yönetim aleyhine, Ürdün’deki krallık aleyhine daima olarak konuşan bir örgütten bahsediyoruz. Hamas kendi açısından haklı, öbür devletler kendi açılarından haklı ve tam bir Nasreddin Hoca sorununa dönüyor. Onlar bir yandan Hamas’ın kolu kanadı kırılsın istediler, ama bu hale de gelsin istemediler. Zira bu hale gelince kendi kamuoylarında infial yaratıyor durum. Ama onu da bir şekilde şu ana kadar denetim ediyor gözüküyorlar. Olaylar buna benzer çıkmazların içinde gelişecek.”