Soma faciası: Kamu görevlileri 10 yıl sonra yargılanıyor

Soma maden faciasında ihmali olduğu belirtilen 28 kamu vazifelisi ilk defa hâkim karşısına çıkıyor. Kamu vazifelileri “Görevi berbata kullanma” ile suçlanıyor. Fakat mağdur avukatlarına göre bu suçlama yetersiz

Soma faciası: Kamu görevlileri 10 yıl sonra yargılanıyor
Yayınlama: 08.05.2024
2
A+
A-

Uğur Şahin 

Manisa’nın Soma ilçesinde 13 Mayıs 2014’te 301 madencinin hayatını yitirdiği, 162 çalışanın ise ağır yaralandığı facianın üzerinden 10 yıl geçti. Bu süreçte hayatını kaybeden madencilerin yakınları adalete erişmeyi bekledi lakin yargının verdiği kararlar tartışmalara neden oldu ve aileleri şad etmedi. Faciada ihmali bulunduğu belirtilen kamu görevlilerin yargılanmasına ise yıllar sonra, yeni başlanabiliyor. Aralarında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın iş müfettişlerinin de bulunduğu 28 kamu çalışanı “görevi berbata kullanma” suçlamasıyla bugün hâkim karşısına çıkıyor.

Peki, Türkiye’nin en büyük iş kazasında sorumluluğu bulunduğuna işaret edilen kamu vazifelileri hakkındaki davaya neden bu kadar geç başlanabiliyor?

Yıllarca soruşturma için izin verilmedi

Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’ye ait madende çıkan yangının yol açtığı büyük faciada şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan ile çalışanlarının yargılanmasına 2015’te başlandı. Duruşmalarda kontrolleri kâfi yapmadıkları gerekçesiyle devlet vazifelilerinin de sorumluluğu sorgulandı, “Kamu vazifelileri de yargılansın” daveti yapıldı.

Faciada hayatını yitiren madencilerin aileleri de kamu çalışanı hakkında da bir soruşturma başlatılmasını talep ederek savcılığa şikâyette bulundu. Dava kapsamında hazırlanan eksper raporunda hem Enerji Bakanlığı’nın hem de Çalışma Bakanlığı’nın ihmali ve kusuru bulunduğuna dikkat çekiliyordu. 2016 yılında hazırlanan eksper raporunda, “denetimde yetkili ve görevli kurumların mevzuat ile madencilik tekniklerine aykırı konulara göz yumduğu” belirtiliyordu. Raporda, kontrollerin yüzeysel yapıldığı bile yazıldı.

Kamu vazifelilerinin yargılanması için söylediği söz edilen bakanlıkların soruşturma müsaadesi vermesi gerekiyordu lakin her iki bakanlık da bunu uzun bir süre gerçekleştirmedi. Bunun üzerine hayatını yitiren 12 madencinin yakını, son deva olarak Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) ferdî müracaatta bulundu. Yüksek Mahkeme, 29 Ocak 2020 tarihinde aldığı kararla, ömür hakkının ihlal edildiğine hükmetti ve yargılama yapılmasının önünü açtı.

İddianamede yer alan ayrıntılar neler?

AYM’nin hak ihlali kararının sonrasında kontrol vazifesiyle yükümlü 28 kamu işçisi hakkında Soma Cumhuriyet Başsavcılığı’nca bir soruşturma başlatıldı. Fakat dosya üç yıl savcılıkta bekletildi. Savcılığın hazırladığı iddianame ise 14 Aralık 2023 tarihinde tamamlandı. İddianamede, şüphelilere “görevi berbata kullanma” suçlaması yöneltiliyor. Fakat “bilinçli taksirle 301 kişinin vefatına, 162 kişinin de yaralanmasına sebebiyet vermek,” ve “olası kastla insan öldürmek” yerine bu hatadan ceza istenmesi mağdurların avukatları tarafından eleştiriliyor.

75 sayfadan oluşan iddianamede hem yaşanan tüzel sürece hem de facianın ayrıntılarına yer veriliyor. İddianamede Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın iş müfettişleri; E.A., G.A. M.G., E.G., A.Y., A.E., M.K.; baş müfettişler M.T., A.B. ve E.G. ile müfettiş yardımcısı E.B.’nin kusurları sıralanıyor. Şüphelilerin madendeki üretimin can güvenliğini tehdit etmesine karşın çalışmaları durdurmadığına vurgu yapılıyor.

İddianamedeki şüpheliler arasında dönemin Çalışma Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü K.Ö. de bulunuyor. K.Ö.’nün maden ocağında işletme projelerini inceleyerek çalışma müsaadelerini veren ve her yıl üretim fliyet raporlarını denetleyen kurumun başında bulunduğuna dikkat çekiliyor. Lakin K.Ö.’nün “gerekli mevzuat çalışmalarının yapılmasında ihmale neden olduğu ve gecikme göstererek oluşan maden kazasındaki can ve mal kaybının tesirinin facia boyutuna yükselmesine neden olduğu” bildiriliyor.

Aynı şekilde Enerji Bakanlığı personeli olan maden tetkik üyeleri M.S.S., Ş.U., M.B., E.T., H.H.I., H.Y., M.G., B.U., N.P.Y., A.Ü., A.S., B.A., R.K.ve M.A. da suçlanıyor. Söz konusu şahısların iş güvenliği ile alakalı eksikliklerin tamamlatılması ve kusurlu uygulamaların düzeltilmesi için bir teşebbüste bulunmadığı ifade ediliyor. Ayrıyeten kontroller sonucunda tehlikeli durumu belirleyip gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamadıkları da dile getiriliyor.

Eski Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Daire Başkanı V.D. ile dönemin TKİ Daire Başkanı olan A.S.’nin de ihmali bulunduğu savunuluyor.

“Zamanaşımı kapsamında” savunması

İddianamede şüphelilerin üzerlerine atılı suçlamaları kabul etmediklerine yönelik savunmalarına da yer veriliyor. Ayrıyeten bir kısım şüphelinin 13 Mayıs 2014’te yaşanan facianın zamanaşımı kapsamına alınması ve takipsizlik kararı verilmesini istediğine yönelik dilekçe kaleme aldığı ifade ediliyor. Fakat savcılık, zamanaşımı sürecinin 12 yıl olduğuna değinerek, “Şüpheli ve bir takım şüpheli müdafilerinin savunmalarının mesnetsiz olduğunu” aktarıyor.

İddianamenin kabul edilmesinin akabinde yargılamaya Soma 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde bugün st 09.35’te başlanacak.

“Çok geç açılmış bir dava”

Hayatını kaybeden madenci yakınlarının avukatlarından Derviş Emre Aydın, kamu çalışanına yönelik “görevi berbata kullanma” kabahatinin yetersiz kaldığı görüşünde. Avukat Aydın, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Görevi berbata kullanma suçlaması asla kabul edilemez” diyor ve ekliyor: “Bizce muhtemel kast ile insan öldürme suçlamasıyla ağır ceza mahkemesinde açılması gereken bir dosya iken geldiğimiz noktada 10 yıl sonra lakin görevi berbata kullanma suçlamasıyla asliye cezada açılan bir dava var.”

Üstelik Aydın, bu davanın açılmasında çok geç kalındığına işaret ederek, “301 kişinin öldürülmesinden bahsediyoruz. Uzman raporları, kamu kurumlarındaki müfettişlerin ve kontrol yetkisine sahip olan müdürlüklerin direkt bu bahisteki ihmali nedeniyle bu katliamın gerçekleştiğini ortaya koymuştu” sözlerini kullanıyor.

Peki, davada nelerin yaşanması bekleniyor?

Avukat Aydın, madenci yakınlarının da duruşmaya katılım sağlayacağını belirtiyor. Aydın’ın aktardığına göre savcılık, faciada ömrünü yitiren madenci ailelerini evraka “mağdur” olarak dahi eklemedi. Bu durumun sürecin daha da uzamasına sebebiyet vereceğini savunan Aydın, “Biz belgeye katılma talebimizi sunduk. Fakat mahkeme bunu duruşmada değerlendireceğini söyledi. Bu meseleler bize bu yargılamanın da sahiden adalete ulaşmayacak göstermelik bir yargılama olarak kalacağını gösteriyor” diyor.

Soma faciasının 10’uncu yılı: Ne olmuştu?

Soma’daki Eynez Maden Ocağı’nda 13 Mayıs 2014 tarihinde yerin 400 metre altında yangın çıktı. Yükselen karbonmonoksit gazı, o esnada kömür ocağında çalışan 787 madencinin hayatını tehlikeye attı. Çıkışa yakın noktalardaki madenciler kurtulmayı başardı. Ocağın taban tarafındaki çalışanların ise sığınabilecekleri bir hayat ünitesi yoktu.

Üç gün süren arama kurtarma çalışmalarının sonrasında ocaktan 301 madencinin cansız vücudu çıkarıldı. Hayatını kaybeden madencilerin 217’sinin çocuğu vardı, toplam 432 çocuk babasız kalmıştı.

Kazanın akabinde madencilerin güvenliği için gereğince tedbir alınmadığı ortaya çıktı. Çalışanlara verilen gaz maskeleri yetersiz ve eskiydi.

“Dünyanın son 50 yıldaki en ölümcül ikinci maden kazası” olarak nitelendiren Soma faciasına ilişkin davaya 2015’te başlandı. Davanın seyrini ise Yargıtay’ın tartışma yaratan bozma kararı değiştirdi. Yedi yıl süren yargılama sonucunda evrakın bir numaralı sanığı Can Gürkan’a 20 yıl hapis cezası verildi. Lakin şirketin yöneticisi Gürkan, beş yıla yakın cezaevinde kaldığı için Covid-19 müsaadesinden faydalanarak mahpusa girmedi. Madencilerin aileleri, Can Gürkan’a verilen kararı, “Ceza değil, ödül” tabiriyle eleştirirken çalışanların yakınlarının avukatlığını üstlenen Selçuk Kozağaçlı ile Can Atalay şu an cezaevinde bulunuyor. 

 

Bir Yorum Yazın

Ziyaretçi Yorumları - 0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış.