‘NATO, Rusya, Çin ve Hindistan’ın yükselişi nedeniyle dağılma riskiyle karşı karşıya’

Latham, bu üç devin çok kutuplu dünya tertibi ismine iyi ilişkiler kurmasının NATO askeri bloğunun çöküşü ile sonuçlanabileceğine dikkat çektiği yazısında şu sözlere yer verdi:

Latham, uzlaşmaya dayalı katı bir karar alma sürecinin, süratle değişen ve dinamik çok kutuplu bir dünya için uygun olmadığını savunurken, çıkarları çatışan kimi devletlerin güçlenmesinin bir dizi güvenlik problemi üzerinde uzlaşmaya varılmasını zorlaştırdığına vurgu yaparak, “Bu nedenle ABD ve Avrupalı müttefikleri, NATO’nun kurtarılıp kurtarılmaması gerektiğini düşünmelidirler” tavsiyesinde bulundu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, yakın vakitte Kazakistan’da düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Tepesi’nde yaptığı konuşmada, global sistemde geri dönüşü olmayan değişiklikler yaşandığını ve çok kutuplu dünyanın artık gerçek olduğunu belirtmişti.

Öte yandan ABD öncülüğündeki dünya önderleri, önümüzdeki hafta Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün tarihi 75. yıldönümünü kutlamak üzere Washington’a akın edecek.

Bu vesileyle NATO’nun son üç çeyrek yüzyılda elde ettiği başarılara dair sayısız değerlendirme ve konuşmanın yapılacağı NATO Zirvesi, ittifakın geleceğine olan inancın sınırsız bir şekilde dile getirileceği gösteri programına dönüşecek.

NATO Zirvesi’ndeki kutlamalara atıfta bulunan Latham, geçmişi hatırlattığı yazısında “Sovyet tehdidi denetim altına alınmış, Batı Almanya, Batı ittifak sistemine entegre edilmiş ve ABD Avrupa’nın güvenliği ile yakından ilgilenmeye devam etmiştir. Lakin NATO’nun başlangıçtaki gayelerine ulaşmadaki başarısı, gelecekteki gerilemesinin tohumlarını ekmiştir. İttifak için birleştirici bir güç fonksiyonu gören Sovyet tehdidi uzun zaman önce sona erdi. Soğuk Savaşı ‘kazanan’ grupta yer alan NATO’nun Avrupalı ve Kanadalı üyeleri, Rusya’nın Ukrayna’daki hareketlerinden sonra bile, güçlü askeri yeteneklerini müdafaa ve kolektif savunmaya kendi hisselerine düşen katkıyı yapma konusundaki kararlılıklarını büyük ölçüde yitirdi. Son olarak, ‘Amerikalıları içeride tutma’ stratejisi, ABD’nin NATO’nun mali ve askeri yükünün orantısız bir kısmını omuzlamasıyla sonuçlandı. ABD tarihi olarak bu rolü oynamaya istekli olsa da, yeni global zahmetlerin ortaya çıkması güvenlik önceliklerinin yeniden kıymetlendirilmesine yol açabilir. Yük paylaşımında süregelen dengesizlik, ABD ile Avrupalı müttefikleri arasındaki ilişkileri uzun müddettir germekte ve Amerika’nın NATO’ya olan bağlılığını zayıflatma tehdidi yaratmaktadır” sözlerini kullandı.

Latham, NATO’nun iki kutuplu bir dünyada süper güçler arasındaki rekabet gerçeğini ele almak üzere tasarlandığını anımsatırken, katı ittifak yapısı ve kolektif savunmaya odaklanmasının kelamda Sovyet saldırganlığını caydırmak için çok uygun olduğunu, akabinde SSCB’nin 1991’de dağılmasıyla NATO’nın ‘tek kutuplu dönem’ olarak isimlendirilen yeni gerçeklere ahenk sağladığını vurgulayarak, “Büyük bir rakibin yokluğu ABD’nin İttifak içindeki baskın pozisyonunu sürdürmesine imkan sağladı ve NATO Amerikan üstünlüğünün bir aracına dönüştü” dedi.

Ancak tek kutuplu periyodun kesin olarak geride kaldığına dikat çeken ABD’li müellif, yükselen Çin, yeniden canlanan Rusya, daha savlı bir Hindistan ve diğer bölgesel güçlerin yükselişinin daha karmaşık, kaotik ve rekabetçi bir güvenlik ortamı yarattığını kabul etti.

Latham, NATO’nun bu yeni dünya tertibine artık uygun olmadığını ise şu sözlerle açıkladı:

Şu anda hantal bir ittifak yapısını sürdürmek için ayrılan kaynakların, 21. yüzyılın zorluklarına karşı daha çevik ve hassas bir güvenlik mimarisi oluşturmak için daha iyi harcanabileceğine inanan Latham, bu mimarinin güvenlik işbirliğine daha modüler bir yaklaşımı içerebileceğini, farklı ülkelerin de kendi kabiliyet ve çıkarlarına göre farklı mevzularda liderliği üstlenebileceğini sözlerine ekledi.