Gazeteci Musa Özuğurlu’ya göre İsrail’in İran’a yönelik saldırısı sınırlı oldu ve verdiği hasarın boyutu tartışmalıydı. ABD’nin bölgeye yaptığı destekle birlikte İran’a yönelik yeni bir gözdağı verdiğini kaydeden Özuğurlu, İran’ın İsrail’e yanıt vermesi durumunda Amerika’nın da direkt müdahil olabileceği ihtarında bulundu.
26 Ekim gecesi İsail Hava Kuvvetleri’ne bağlı, aralarında F-35 savaş uçaklarının da bulunduğu 100 uçak, 2 bin kilometre arayı katederek İran’daki çeşitli gayelere yönelik füzeler ateşledi. Füzelerin, İran’ın Parçin füze üretim kompleksini, çeşitli erken ikaz radar sistemlerini ve S-300 hava savunma sistemlerini hedef aldığı belirtildi.
Tahran’da, Huzistan’da ve çeşitli bölgelerde patlamalar meydana geldi. İran hava savunmasına bağlı dört askerin ve füze üretim komplekslerinde görevli bir güvenlik görevlisinin öldüğü bildirildi. Uydu görüntüleri, İran’daki füze üretim tesislerinde bir miktar maddi hasar meydana geldiğini gösterdi. ABD basını, saldırı sonrası İran’ın füze modülü ve yakıt üretimini toparlaması için 2 yıl gerekeceğini ve en az 40 milyon dolar harcanması gerekeceğini iddia etti.
İran ise bu iddiaları yalanlayarak, maddi hasarın büyük olmadığını, İran’ın füze üretme kabiliyelterinde bir eksiklik ya da aksama olmayacağını ifade etti.
İsrail, İran’ın 1 Ekim’de 180 balistik füze ile gerçekleştirdiği hücuma karşılık olarak bu hava operasyonunu gerçekleştirdiğini bildirdi.
İsrail’in İran’a yönelik saldırısını, İran’ın cevap verme mümkünlüğünü, çatışmaya yakın pozisyondaki Körfez ülkelerinin durumunu, İsrail’in saldırısını kısıtlayan dış faktörleri ve dünya basınında yer alan İran’ın nükleer silah geliştirme savlarını, gazeteci ve müellif Musa Özuğurlu ile konuştuk.
‘İsrail’in İran’ın stratejik noktalarına zarar verdiği kantinde değilim’
İsrail’in İran’a gerçekleştirdiği hava saldırısının tesirlerine ilişkin her iki tarafın da kendi lehine açıklamalar yaptığunu anımsatan Musa Özuğurlu, her türlü bilginin dikkatle incelenmesi gerektiği ikazında bulundu. İsrail’in akınla birlikte İran’ın hava savunma sistemlerini hedef alarak “İran’ı çıplak bırakma” mesajı vermek istemiş olabileceğini kaydeden Özuğurlu, tekrar de İran’ın stratejik gayelerine çok büyük bir hasar verildiğine dair işaret olmadığını belirtti:
“Ortadoğu coğrafyasından bahsettiğimizi unutmamalıyız. Her an her şey gelişebilir. İsrail’in İran’ı ne şekilde vuracağı, nasıl bir saldırı yapacağı ya da vuracağı yerleri ne kadar ağır vuracağı ile ilgili Washington ve Tel-Aviv arasında pazarlık olduğu, Amerika’nın baskı yaptığı yönünde haberler vardı. İsrail idaresinin birtakım şeyleri ölçüp biçtiği konuşuluyordu. Saldırı sonrasında da buna benzer söylentilerin yersiz olmadığı görüldü. İki taraf da birbirinin kayıplarını daha çok, kendininkini daha az gösteriyor. Her yer için geçerli bir kuraldır bu. İran’ın ‘hiçbir şekilde tesirli olmadı’ açıklamasına da, İsrail ve İsrail yanlısı uydu görüntüleri paylaşanların aktardıklarına da dikkat etmek lazım.
Gazeteci olarak bugüne kadar bu çeşitten haberlerdeki deneyimimize bakarsak, İsrail’in İran’ın savunma sistemlerine büyük zarar verdiğini ya da İran’ın stratejik noktalarına zarar verdiği kantinde değilim. İsrail gerçek zarar vermek istememiş olabileceği benzeri zarar verememiş de olabilir. Bu İran’ın başarısı mı yoksa nitekim de bu iş çok büyümesin diye, baskıların sonucu olarak Netanyahu’nun imajını kurtarabilmek için yaptığı bir saldırı mıydı? Bunu bilmiyorum. Sonuç ne olursa olsun İsrail’in çok şiddetli bir saldırı yapmadığını biliyoruz. Ya Da tesiri çok ağırsa, İran da bunu gizlemeyi iyi biliyor demektir. İsrail resmi açıklamalarına bakarsak, en azından devlete yakın kaynaklara bakarsak, çok büyük zarar verdikleri iddiası yok. Tabii ‘öncelikli hedef buydu’ diyorlar. S-300 hava savunma sistemlerini vurduklarını ve ‘İran’ın çıplak kaldığını’ söylüyorlar. ‘İstersek İran’ı daha ağır vurabiliriz’ mesajı da veriliyor.
Bu hücumun çok basamaklı olduğu iddiası ne kadar gerçekçi? Bunu bilmek mümkün değil ama mümkünlük olarak kenarda durabilir. İranlılar da yanıt haklarını gizli tuttuklarını ve orantılı bir şekilde cevap verebileceklerini söylüyor. Ama İran basınında da genel olarak İsrail’in İran’ın gücünü dikkate alması şeklinde ikaz babında açıklamalar var.”
‘İran’ın bu noktada nükleer bir adım atabileceğini düşünmüyorum’
İran’ın nükleer silah geliştirmesine ilişkin birçok spekülasyon bulunduğunun altını çizen Özuğurlu, bu türlü bir silah geliştirmek için zenginleştirilmiş uranyumdan çok daha öte teknolojiler gerektiğini hatırlattı. Yaşanan son gelişmelerle birlikte İranlı karar alıcıların nükleer silah edinmeye daha sıcak baktığını aktaran Musa Özuğurlu, tekrar de İran’ın İsrail’e verebileceği muhtemel cevabın nükleer opsiyon içerme ihtimalinin hayli düşük olduğunu vurguladı:
“İran’ın şimdi nükleer silaha sahip olup olmadığını sorgulamak lazım öncelikle. Bu hususta çok spekülasyon var. Verilere baktığımız zaman, aslında İran’ın nükleer silaha sahip olmuş olması gerekiyor. Diğer taraftan bu yalnızca uranyumun zenginleştirilme oranı ile ilgili değil; aynı vakitte diğer birtakım teknolojiler de gerekiyor. İran, bu teknolojileri buldu mu yoksa geliştirdi mi?
Bu bahiste bir soru işareti var. Hamaney’in buradaki fetvasını hatırlıyorsunuz. Bu tabii ki değiştirilebilir. Vakte göre fetvalar uyarlanabiliyor. İran, nükleer silahın haram olması prensibinden vazgeçmiş benzeri görülüyor son ataklardan sonra. İran’a karşı ‘anlayışsızlık’ gösterildiğini düşünüyor İranlılar. İsrail’in agresif tavrına rağmen hep İran’ın suçlanıyor olması, İranlıları bu noktaya getirmiş durumda. Kendi savunmaları bu. Bundan Ötürü İran bundan sonra nükleer ile ilgili bir adım atar mı? Saldırı manasında da söylüyorum bunu. Ben atabileceğini düşünmüyorum. Bu işin boyutunu çok değiştirir.
Zaten İsrail’in saldırısı ile birlikte ABD, ‘Biz, İsrail’i savunmaya tamamen hazırız. İran saldırırsa bunun sonuçları olur’ dedi. Amerikalılar bir taraftan İran’ın artık saldırmaması gerektiğini düşünüyor. İran, herhangi bir konvansiyonel saldırı yapsa dahi ABD bunu bir münasebet olarak kullanabilir. Bundan Ötürü İran, burada adımlarını daha titiz atacaktır. Pekala İsrail’e yönelik bir saldırı olmaz mı? Olabilir. Çok yüksek mümkünlük olarak görmüyorum. İş biraz soğumaya başladı gibi. Esasen saldırı sonrası İsrail ve ABD istihbarat başkanları Doha’da buluştu. Hamas tarafı da mümkün bir ateşkese açık oldukları yönünde açıklama yaptı. En azından sıkıntıyı soğutmaya yönelik birtakım çalışmalar olduğu görülüyor. Tam da bu türlü bir ortamda İran’ın, İsrail’e saldırma kararında olduğunu düşünmüyorum. Bundan Ötürü nükleer çok daha ileri bir aşama olacağı için oradan uzak olduğumuzu düşünüyorum.”
‘Körfez’de bir rahatlama olduğu görülüyor’
İran’ın petrol alanlarının ve rafinerilerinin vurulmamış olmasının Körfez Arap devletlerini rahatlattığını aktaran Musa Özuğurlu, Arap ülkelerinin de çok büyük bir saldırı gerçekleşmemesi için uğraş gösterdiğini ifade etti. Özuğurlu’ya göre İran ve Körfez arasında çıkabilecek konvansiyonel bir çatışma, Hürmüz Boğazı’nı tıkayabilir ve global enerji arzını felce uğratarak uluslararası bir krize sebebiyet verebilir:
“Arap basınına bakarsak, Körfez’de bir rahatlama olduğu görülüyor. İsrail saldırısı öncesinde de Arap ülkelerine İran Dışişleri Bakanı Arakçi ziyaretlerde bulunmuştu. Bunun da bir tesiri var. Bu ziyaretler elbette tehdit ziyaretleri değildi. İran’ın son vakitlerde daha da gelişmekte olan bağlarının bir kesimiydi. Konjonktür de konuşuldu tabii. Oradaki diyaloglar tesirli olmuş benzeri görünüyor. Burada Ürdün’ü istisna tutabiliriz. Ürdün hep İran’a karşı daha radikal bir tavır içerisinde. Elbette Arakçi, Ürdün’ü de ziyaret etti. Orada da olumlu açıklamalar yapıldı. Ürdün’ün kendisi de İsrail’e karşı sert açıklamalar yapmıyor değil fakat yeniden de Ürdün, diğer Arap ülkelerinin dışında tutulabilir. Suudi Arabistan’ın, Çin tesiriyle de İran ile deniz tatbikatı söz konusuydu en son. Rahatladıkları söylenebilir.
Körfez ülkeleri muhtemelen İsrail saldırısının karşılık gerektirmeyecek boyutta olması için efor sarf etti. Bu uğraşlar da sonuç vermiş benzeri gözüküyor. Körfez ülkelerinin rahatladığını söyleyebiliriz. Tabii bir de İran’a çok yakınlar. İran hepsini rahatça vurabilir ve hiçbirinin savunma sistemi yok. İran, buradaki Amerikan varlıklarını da hedef alabilir. Ama daha da kıymetlisi orada çıkacak bir savaş Hürmüz Boğazı ya da ötesini kapatabilir. O denli bir durumda dünya felç olur. Bunu Körfez ülkeleri İran’ı çok sevdiklerinden değil, kendi çıkarları sebebiyle istemiyor.”
‘Sadece İsrail ve İran arasındaki bir krizden bahsetmiyoruz’
Musa Özuğurlu, Hizbullah’ın yeni önderinin Naim Kasım seçilmesiyle birlikte bölgede yaşanacak gelişmelerin, İran-İsrail krizinde de tesirli olabileceği değerlendirmesinde bulundu: