Batı Nil Virüsü: Türkiye’de yayılıyor, hangi önlemler alınmalı?

Sivrisineklerle bulaşan ve ilk defa 2010’da Türkiye’de de görülen Batı Nil Virüsü enfeksiyonu, bu yıl da tespit edildi.

Sağlık Bakanlığı, Ağustos ayında yaptığı açıklamada altı bireye enfeksiyonla ilgili teşhis konduğunu belirtti.

Bunun akabinde yeni bir resmi açıklama yapılmadı.

BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlar ise, sahadan gelen bilgiler doğrultusunda 2024’te Türkiye’de çok sayıda vaka görüldüğünü savunuyor.

Hastalık genelde yaz ve sonbaharda görülüyor. Kışa doğru bitmesi bekleniyor.

Bununla birlikte uzmanlar, global iklim değişikliği nedeniyle hastalığın görülme vaktinin değişebileceğine işaret ediyor.

Sağlık Bakanlığı, sağlık meslek örgütleri, bu alandaki araştırma kuruluşları ve uzmanlar, virüs konusunda halkı tedbir almaya çağırıyor.

Türkiye’de ne kadar vaka görüldü?

Sağlık Bakanlığı’na göre virüs 2010’dan bu yana Türkiye’de de görülüyor.

BBC Türkçe’ye konuşan, Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, 2010 yılında ülkede 40 olayın bildirildiğini, bunun yüksek bir sayı olduğunu, sonra bir dönem boşluk olduğunu anlatıyor.

Prof. Dr. Ergönül, 2019’da İstanbul’da bir salgın yaşandığını, yaklaşık 20 kişinin hastalık nedeniyle hastaneye yattığını belirtiyor.

Sağlık Bakanlığı, Batı Nil Virüsü enfeksiyonunun Türkiye’de bu yıl altı bireyde tespit edildiğini açıkladı.

Bakanlığın 22 Ağustos’ta sosyal medya platformu X hesabından yaptığı açıklamada, “Ülkemizde 2010 yılından itibaren görülen Batı Nil Virüsü Enfeksiyonu 2024 yılında 6 bireyde tespit edilmiştir” denildi.

“Bakanlığımızca gerekli çalışmalar yürütülmekte ve süreç hassasiyetle takip edilmektedir” sözlerinin de kullanıldığı bu açıklamadan sonra yeni bir açıklama yapılmadı.

BBC Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Yavuz da Prof. Dr. Ergönül de Türkiye’de 2024’te birçok vaka görüldüğünü söylüyor.

Vakalar en çok nerelerde?

Prof. Dr. Ergönül, “2024’e gelindiğinde bütün Türkiye’de olabilecek en yüksek vaka sayısı var. Bakanlık bunu bildiriyor” diyor.

Meslektaşlarından edindiği bilgilere dayanarak Haziran ayından başlayan süreçte, İstanbul’da yüze yakın vaka olduğunu tahmin ettiğini belirtiyor.

İstanbul’da hastalığın ağırlaştığı yerlerle ilgili Prof. Dr. Ergönül, “Küçükçekmeçe, Büyükçekmeçe, Beylikdüzü, Avcılar benzeri yerler yani Avrupa yakası yük kazanıyor. Bu, buralardaki göl ve göletlerdeki sivrisineklerin kümelenmesinden kaynaklı oluyor” bilgisini beriyor.

İstanbul dışında ise Edirne, Kırklareli, Bursa, Adana, Osmaniye, Antakya benzeri yerlerden örnekler veriyor ve “Toplam Türkiye’de herhalde yüzlerce vaka var” diyor.

Ergönül, “Bunlar yakalanan olaylar. Tabip bunu tahmin etmeli, tanıya yönelik teşebbüste bulunmalı, onu Ankara’ya göndermeli, Ankara’dan sonuç gelmeli. Bu sürecin her evresi sorunlu” diye ek yapıyor.

Prof. Dr. Yavuz ise virüsün en çok görüldüğü alanlarla ilgili şunları söylüyor:

“Virüs, göçmen kuşlarla hayatını devam ettiriyor. Göçmen kuşlardan sivrisineklere geçiyor. Ne lazım? Göçmen kuş lazım, sivrisnek lazım. Nerede çoğalıyor? İstanbul için bakacak olursak genelde sulak alanlarda, örneğin barajların olduğu yerlerde.”

Uzmanlar, vaka sayılarının açıklanmasının gerektiğini de savunuyor.

Ne zaman sona erer?

Peki bu yılki hadiselerin ne zaman sona ermesi bekleniyor?

Uzmanlar, virüsten kaynaklanan hastalıkların sonbaharın sonunda bitmesinin beklendiğini fakat global iklim değişikliğinin bunu etkileyebildiğini söylüyor.

Prof. Dr. Ergönül, “Bu süreç Haziran, Temmuz, Ağustos benzeri sivrisineklerin etkin olduğu periyotta. başlıyor, belli bir sezonda da bitiyor. Bu günlerde yahut Kasım sonunda bitmesi lazım. Ama tabii iklim değişikliği bu klasik bilgimizi biraz zorluyor. Yoksa evvelce olduğu benzeri örneğin İstanbul’da kar yağsa ki evvelce Kasım ayında bile bu mümkündü kentte sivrisinek kalmayacaktı” diyor.

Prof. Dr. Yavuz ise üniversitede çalışma yaptığı klinikte Kasım ayında şimdi vaka görmediğini söylüyor:

“Yaz ayları ile Eylül ve Ekim’de hadiseleri gördük. Kendi kliniğimizde Kasım ayında şimdi hiçbir olgu görmedik. Şu an mevsimsel olarak suratını biraz daha azaltmış olmasını bekliyoruz. Ama tabi Türkiye’deki tüm bilgileri nedir, onu tam bilemiyoruz.”

Hangi tedbirler alınmalı?

Virüsle mücadele konusunda kamu kurum ve kuruluşlarının bilgilendirmeden ilaçlamaya kadar yapacağı çalışmaların yanı sıra kişisel tedbirler de çok önemli görülüyor.

Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, bu alanda yerel idarelere çok önemli rol düştüğünü, merkezi yönetim ile yerel idarelerin birlikte çalışmasının çok önemli olduğunu belirtiyor ve İstanbul’un bu açıdan iyi bir örnek olduğunu savunuyor.

“Batı Nil konusunda bilhassa İstanbul’da çok hoş bir ekip çalışması yürütülüyor diyebilirim. Hem Sağlık Bakanlığı hem de İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) birlikte çok hoş bir çalışma yürütüyor.

“İBB’nin aslında salgın hastalıklarla ilgili bir kurulu var. Örneğin bir bölgede bir vaka çıktığıysa Sağlık Bakanlığı ve belediye arasında iletişim kuruluyor. Bu manada sevindirici bir şey zira Türkiye’de bu çok olmuyor. Bu iş birlikleri tüm Türkiye için örnek oluşturmalı.”

Tüm dünya çapında ferdî tedbirler de hastalıkla mücadelede çok önemli bulunuyor.

Prof. Dr. Yavuz, yapılabileceklerle ilgili örnekler verirken, sivrisineklerin meskenlere girmesini engellemek için pencerelere sineklik takmanın, sivrisinek olan yerlerde uzun kollu giyinmenin ve bedene sinek kovucu sprey sokmanın öneminden bahsediyor.

Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün açıklamasında bunların dışında, sineklerin çok olduğu devirlerde cibinlik kullanılması; kapalı ortamlarda, hava deveranı yaratacak vantilatör, klima benzeri aygıtlar kullanılması; meskenlerin yakınlarındaki su birikintilerinin kurutulması; boş saksı ve teneke kutu benzeri yerlerde su birikmesinin önlenmesi benzeri teklifler bulunuyor.

Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ömer Ergönül, hastaneye müracaat konusunda ise “Geçmeyen yüksek ateş, baş ağrısı, şuur bulanıklığı, kol ve bacaklarda uyuşma ve bunları tutamama benzeri durumlar olması halinde çabucak doktora başvurulması gerekir” diyor.

Uzmanlara göre Türkiye’de az bilinen Batı Nil Virüsü ciddiye alınmalı.

Prof. Dr. Yavuz, “Hastalığın ülkemizde artık yaygın olarak görüldüğünü, birçok şehirde görülen bir hastalık olduğunu biliyoruz. Çok az bilinen bir hastalık. Ciddiye almamız gerektiğini, çok paydaşlı olarak aynı İstanbul örneğinde olduğu benzeri mücadele etmemiz gerektiğini düşünüyorum.”

Belirtileri neler?

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre virüsün bulaştığı insanların yaklaşık yüzde 80’inde herhangi bir belirti görülmüyor.

Virüsün bulaştığı bireylerin yüzde 20’sindeyse Batı Nil ateşi gözlemleniyor.

Belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, yorgunluk, beden ağrıları, mide bulanması, kusma ve nadiren bedende döküntü ile lenf bezlerinde şişlik var.

Hastalığın insanlar için direkt tedavisi yok.

Ancak enfekte olan şahıslar, hastaneye kaldırılarak teneffüs takviyesi ve diğer hastalıkların gelişiminin engellenmesi benzeri tedbirlerle destekleniyor.

Batı Nil Virüsü için bir aşı da bulunmuyor.

BBC Türkçe’ye konuşan Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, bilhassa 65 yaş üstü ve bağışıklık sistemi baskılanmış şahısların risk kümesinde olduğunu söylüyor.

Prof. Dr. Yavuz, hastalığın vefata neden olabildiğini belirtiyor.